علت درد، بی حسی و ضعف رفتن ساق پا چیست؟

درد پا در طیف وسیعی از درد خفیف و ملایم دوره ای تا درد توان‌فرسایی متغیر است که خوابیدن، راه رفتن یا انجام فعالیت‌های ساده‌ی روزمرّه را دشوار می‌سازد. این درد به شکل‌های گوناگون بروز می‌یابد، برخی بیماران با کلمات:  سوزشی، داغ کننده، تپشی، گزگز، یا ضربانی این درد را توصیف می‌کنند که گاهی با علائم دیگری چون احساس سوزن سوزن شدن و یا خواب رفتن و ضعف رفتن ساق پا یا بی‌حسی پا یا انتهای پا یا سوزش کف پا همراه است. وجود مشکلی در پا می‌تواند منجر به درد کف پا شود، دردهای کف پا بیماری دردناکی است که ناحیه زیر پا را تحت تاثیر قرار می دهد و یکی از علت های رایج، درد پاشنه پا می باشد. دردپاشنه معمولا در زیر پاشنه و یا درست درخود پاشنه ایجاد می شود.این عارضه معمولا در 3.6 درصدافراد رایج است.

علائم و نشانه ها

تمام گونه‌های پا درد ناشی از مشکل کمر به شیوه‌ای مشابه نمود نمی‌یابند و غالباً با علائم دیگری چون گزگز و ضعف رفتن ساق پا یا بی‌حسی پا، درد انتهای پا و نوعی درد پا همراه هستند که در هر بیمار متفاوت با دیگری است. در ادامه شماری از علائم پا درد و توصیف آن را بیان می‌کنیم:

• درد سوزشی: برخی از بیماران مبتلا به پا درد از درد سوزشی و داغ کننده‌ای رنج می‌برند که گهگاه از کمر تا باسن و پایین پا نیز منتشر می‌شود، حال آن که گروهی دیگر از درد ادواری تیر کشنده‌ای شکایت دارند که از کمر تا پایین پا و گاهی انتهای پا را دربرمی‌گیرد. بیماران این پا درد سوزشی را با واژگان منتشر شونده یا تیر کشنده توصیف می‌کنند و آن را شبیه یک شوک برقی می‌دانند. بر خلاف بسیاری از گونه‌های کمر درد که غالباً دردی خفیف‌اند، اکثر پا دردها مانند درد ساق پا توان‌فرسا و غیرقابل تحمل‌اند. این نوع درد سوزشی معمولاً در اثر تحریک عصب مهره‌های کمری بروز می‌یابد و غالباً از آن با اصطلاح سیاتیک یاد می‌شود.
• بی‌ حسی پا یا گزگز و ضعف رفتن ساق پا: هر کسی که تا به حال خواب رفتن پا و برگشت آن به حالت طبیعی را تجربه کرده باشد، به خوبی می‌تواند حس ناشی از  بی‌حسی پا را درک کند. احساس نکردن فشار یا گرما یا سرما دلسرد کننده است. بی‌حسی ناشی از وجود مشکل کمر، بر خلاف بی‌حسی کوتاه مدت دست وپا، مستمر است و به شدت بر کیفیت زندگی فرد اثر می‌گذارد، برای مثال راه رفتن یا رانندگی در صورت بی‌حسی پا تقریباً غیرممکن می‌گردد. علائم رایج در دامنه‌ای از حس خواب رفتن و گز گز پا ملایم تا بی‌حسی کامل پا و ساق پا متغیر است.
• سنگین شدن پا و صعف پا (افتادگی پا): سنگینی یا ضعف رفتن ساق پا و در نتیجه دشوار شدن حرکت شکایت اصلی بیماران مبتلا به این عارضه است که گاهی با بی حسی پا نیز همراه است. بیماران برای توصیف این مشکل می‌گویند که احساس می‌کنند مجبوراند انتهای پا را روی زمین بکشند یا این که نمی‌توانند پا را به دلیل واکنش آهسته یا احساس ضعف رفتن ساق پا با سرعت و سهولت لازم، مثلاً برای راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها، حرکت دهند. بیماران مبتلا به افتادگی پا قادر به راه رفتن روی پاشنه، خم کردن مچ پا یا گام برداشتن معمول و طبق الگوی حرکتی پاشنه تا انگشتان نیستند.
• درد مداوم: این نوع پا درد معمولاً در ناحیه باسن حس می‌شود، بنابراین عملاً درد پا محسوب نمی‌شود اما ممکن است با یکی از گونه‌های متفاوت پا درد همراه باشد و گاهی درد لگن تا زانو و بصورت درد ساق پا نیز منتشر می‌شود. برای توصیف درد مداوم معمولاً از اصطلاح "درد عصبی" در مقابل درد ضربانی یا ملایم استفاده می‌شود. این نوع درد معمولا بصورت درد پا یکطرفه را درگیر می‌کند و از آن با اصطلاح رادیکولوپاتی (آسیب اعصاب) کمر یا سیاتیک یاد می‌شود. نرمش‌های کششی، پیاده‌روی یا دیگر حرکت‌های ملایم موجب تسکین این درد پا می‌شوند.
• پا درد موقعیتی یا وضعیتی: پا دردی  و بی حسی پا که هنگام نشستن، ایستادن یا راه رفتن به طور قابل ملاحظه‌ای تشدید شود، می‌تواند نشانه وجود مشکل در بخش خاصی از کالبدشناسی کمر باشد. این درد پا معمولاً با یافتن موقعیت‌های راحت‌تر و قرار گرفتن در آن شرایط تسکین می‌یابد. برای مثال، رو به جلو خم شدن درد ناشی از تنگی کانال نخاعی را آرام می‌کند، حال آن که چرخیدن (مانند حرکت هنگام ضربه زدن به توپ در بازی گلف) درد مفصل فاست مرتبط با درد پا، درد مفصل ران و درد کشاله ران را تشدید می‌کند.

علت

هدف از نگارش این مقاله تأکید بر این نکته است که بسیاری از عارضه‌های ستون فقرات باعث درد پا، درد ساق پا و درد لگن و همچنین زانو درد و دیگر علائم پایین‌تنه مانند خواب رفتن، گزگز، بی حسی و ضعف رفتن ساق پا می‌شود. تشخیص کالبدشناختی صحیح علت سندرم هر درد خاص لازمه درمان‌ موفقیت‌آمیز است. متخصصین سلامت و درمان ستون فقرات از بیشترین صلاحیت برای نظارت بر تشخیص و درمان این موقعیت‌ها برخوردار هستند. در ادامه علل بروز این بیماری ذکر شده است:

• فرسایش دیسک کمر: دیسک‌های بین‌مهره‌ای به موازات بالا رفتن سن خشک می‌شوند (آب خود را از دست می‌دهند)، تحلیل می‌روند، انعطاف‌پذیری‌ و دامنه حرکتی‌شان کاهش می‌یابد و در نتیجه دردی در دیسک بروز می‌یابد که گاهی تا پایین پا و ساق پا نیز منتشر می‌شود. اگرچه علامت اصلی بیماری فرسایشی دیسک کمر معمولاً کمر درد است، با این حال درد پا و انتهای پا نیز از علائم متداول این بیماری محسوب می‌شود. پا درد ناشی از تحلیل رفتن دیسک از تحت فشار قرار گرفتن ریشه عصب نیز نشأت می‌گیرد. دیسک در نتیجه تحلیل رفتن کوچک می‌شود و حرکت می‌کند و در پیامد آن فضای کافی برای ریشه‌های اعصاب باقی نمی‌ماند و عارضه‌ای موسوم به تنگ شدن کانال نخاعی فورامینال بروز می‌یابد. پا درد ناشی از التهاب و تحت فشار قرار گرفتن ریشه عصب معمولاً انفجاری و تیر کشنده بصورت دردی از لگن تا ساق پا و یا دردی که از کمر شروع می شود و در پا منتشر می شود، است.
• بیرون زدگی و پارگی دیسک کمر: پارگی دیسک معمولاً به ضعیف‌ترین نقطه دیسک یعنی ناحیه‌ای فشار می‌آورد که دقیقاً پایین ریشه عصب قرار دارد و در نتیجه دردی ایجاد می‌شود که در سراسر مسیر عصب سیاتیک، یعنی در تمام طول پا و انتهای آن (درد در ساق پا یا درد کمر تا انتهای پا)، منتشر می‌شود. بسته به ریشه عصب آسیب دیده، دیگر عصب‌های نزدیک به عصب سیاتیک نیز درگیر می‌شوند.علائم بیرون زدگی و پارگی دیسک کمری معمولاً بر مبنای محل بروز پارگی دیسک تغییر می‌کند. درمان‌های بدون جراحی گوناگونی برای تسکین پا درد ناشی از اکثر گونه‌های فتق دیسک وجود دارند. برای رفع بی حسی و ضعف رفتن ساق پا یا پا درد شدید، جراحی میکرودیسککتومی (کاهش فشار در مقیاس میکرو) برای برداشتن بخشی از دیسک به منظور کاهش فشار روی عصب انجام می‌شود و در نتیجه بی‌حسی و خواب رفتن و گز گز پا در اثر التیام عصب تحت فشار برطرف می‌شود.

در ویدئوی زیر توضیحات بیشتری در مورد دیسک کمر را از زبان دکتر امید ظهور می شنوید :

• تنگی کانال نخاعی کمر: تنگی کانال نخاعی کمر زمانی رخ می‌دهد که ریشه‌های عصب ستون فقرات به واسطه بزرگ شدن مفاصل فاست واقع در پشت ستون فقرات فشرده شوند. تنگی کانال نخاعی معمولاً، اگرچه نه همیشه، بیماران سالمند را هدف قرار می‌دهد، چون مفصل‌های فاست با بالا رفتن سن به دلیل فرسایش ستون فقرات به تدریج بزرگتر‌ می‌شوند. تنگی کانال نخاعی در تصاویر ام.آر.آی. مشخص می‌شود و علائمی مشابه سیاتیک مانند درد پا، درد منتشر شونده، سوزن سوزن شدن، گزگز کردن، ضعف رفتن ساق پا و یا بی حسی و خواب رفتن پا دارد. پزشکان معمولاً برای توصیف این علائم واژگان رادیکولوپاتی (آسیب عصبی) یا درد منتشر شونده را به کار می‌برند. پا درد ناشی از تنگی کانال نخاعی معمولاً به تدریج و به مرور زمان ایجاد می‌شود و بازتابی از فرایند تنگ شدن مستمری است که پیرو بزرگ شدن مفصل‌های فاست در ستون فقرات رخ می‌دهد. علائم این عارضه معمولاً هنگام به جلو خم شدن بیمار بهبود می‌یابد که باعث باز شدن پشت ستون فقرات و کاهش فشار روی ریشه‌های عصب می‌شود.
• اسپوندیلولیستزیس (لغزش مهره): در صورت لغزش رو به جلوی یکی از مهره‌های ستون فقرات روی مهره مجاور پایینی رخ می‌دهد و ساختار طبیعی مقطع ستون فقرات و پایداری و انعطاف‌پذیری آن را مختل می‌سازد.ناپایداری حاصل از لغزش مهره عصب را تحت فشار قرار می‌دهد و در نتیجه بیمار دچار پا درد می‌شود. درد بسیاری از بیماران در نتیجه فیزیوتراپی و استراحت کردن هنگام بروز درد شدید تسکین می‌یابد، اگرچه درد مداوم و ناپایداری قابل ملاحظه را می‌توان با عمل جراحی فیوژن (الحاق یا خشک کردن ستون فقرات) درمان نمود.
• سیاتیک: این مشکل یکی از علائم مشکلات کمر می باشد.تمام علائم پا درد ناشی از عارضه‌های اشاره شده غالباً به عنوان سیاتیک قلمداد می‌شوند؛ چون این پا درد معمولاً در امتداد عصب سیاتیک یعنی عصبی منتشر می‌شود که از ریشه‌های عصبی مشخصی در کمر شروع می‌شود و در سراسر پشت هر دو پا تا انتهای پا ادامه دارد.سیاتیک به صورت درد مداوم (معمولاً در باسن) یا درد تیر کشنده و انفجاری تمام پا تا ساق پا نمود می‌یابد.

تشخیص

سندرم پیریفورمیس و درد لگن و باسن (درد مفصل ساکروایلیاک) دو عارضه دیگری هستند که باعث بروز علائمی مشابه سیاتیک و پا درد و بی حسی پا می‌شوند. اگر بیمار بتواند اطلاعات کافی در مورد ماهیت درد و علائم را در اختیار پزشک بگذارد، وی بهتر می‌تواند علت درد پای بیمار را تشخیص دهد. به کار بردن اصطلاحات توصیفی و واضح زیر می‌تواند پزشک را در تشخیص دقیق عارضه یاری کند:

• موقعیت یا مسیر انتشار درد در پا (درد لگن تا زانو و یا درد تا ساق پا)
• حالت بدن هنگام بروز پا درد
• احساس بیمار و نوع درد (گز گز کردن، درد تیر کشنده یا انفجاری، سوزشی، خفیف،مورمور، سوزن سوزن شدن و خواب رفتن پا و...)
• الگوی تکرار درد پا (درد مداوم، درد ادواری، افزایش تعداد دفعات بروز پا درد)
• عوامل تشدید کننده یا تسکین دهنده درد

متخصص ستون فقرات بر مبنای این اطلاعات، در قالب بخشی از سابقه کامل پزشکی بیمار، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تشخیصی ماممد نوار عصب و عضله به علل احتمالی پا درد مرتبط با مشکلات ستون فقرات پی می‌برد و روش‌های درمانی مناسب را پیشنهاد می‌دهد.

الكترو ميو گرافي یا نوار عصب و عضله براي ارزيابي سلامت يك عضله يا عصب آن عضله انجام مي شود. براي انجام اين تست يك الكترود سوزني در عضله وارد مي شود وفعاليت الكتريكي عضله از اين طريق ثبت مي شود . نوع موج ايجاد شده بر صفحه مانيتور و صداي موج جهت تشخيص بكار مي رود. بعد از قرار داشدن الكترود از بيمار خواسته مي شود كه عضله خود را ابتدا به مقدار كم وسپس با درجات بيشتري منقبض كند. هدف از انجام تست بررسی کارکرد عصب و عضله مربوطه است. نوار عصب و عضله در تشخيص فشار روي ريشه هاي عصبي كه از بين مهره ها عبور كرده و توسط ديسك صدمه ديده تحت فشار قرار مي گيرند كمك كننده است.

دقت تست توار عصب و عضله تا حد زیادی بسته به کسی است که تست را انجام میدهد. در کلینیک امید نیز، پزشکان متخصص طب فیزیکی و توانبخشی  این تست را با استفاده از دستگاههای دقیق الکترودیاگنوسیک و سوزن های استاندارد، جهت بررسی کارکرد عصب و عضله مربوطه برای بیماران این مرکز انجام می دهند.

گاهی علائم پا درد در هنگام خواب نیز ادامه می یابد. برای تجویز بهترین روش درمان برای درد پا بسیار مهم است که تشخیصص صحیحی از علام موجود بیماری نظیر سوزن سوزن شدن، مورمور، گزگز، ضعف رفتن ساق پا بی حسی و خواب رفتن پا صورت بگیرد. درد پا در بارداری ممکن است نتیجه فشار حاصل از این وضعیت باشد که بهتر است به منظور جلوگیری از ادامه یافتن درد بعد از زایمان، در زمان بروز درد پا به پزشک مراجعه کنید. همچنین ممکن است پا درد در اثر نشستن های طولانی نیز بروز کند.

درمان

درمان درد ، بی حسی ضعف رفتن یا گزگز پا و ساق پا بستگی به نتایج تشخیص متخصص طب فیزیکی و توان بخشی از علت بیماری دارد .

برای مشاهده درمان هر یک از علل ایجاد کننده این وضعیت که در بالا بدان اشاره شد می توانید مقاله مربوط به آن را در همین سایت مشاهده کنید :

مشاهده مقاله درمان دیسک کمر : کلیک کنید

مشاهده مقاله درمان تنگی کانال نخاعی : کلیک کنید

مشاهده مقاله درمان سرخوردگی(لغزش) مهره های کمر : کلیک کنید

مشاهده مقاله درمان سیاتیک : کلیک کنید

مشاهده مقاله درمان درد لگن و باسن : کلیک کنید

نوشته علت درد، بی حسی و ضعف رفتن ساق پا چیست؟ اولین بار در دکتر محمدرضا امیدظهور پدیدار شد.